Экономика

Шейшембиде Москвада «Газпромдун» жетекчиси Алексей Миллер Беларустун вице-премьери Владимир Семашко менен жолукту. Миллер аны «Газпромдун» талабына макул болууга чакырды. «Азыр КМШда бир мамлекетке да «Газпром» Беларуска бергендей жеңилдик бербейт. Эми беларустуктар да газды базар баасында алышы зарыл», - деп айтты ал.

- Убакыт тездик менен өтүп жатат. Азыр жыл аяктап калды, биз азырга чейин келерки жылга карата контрактка кол кое элекпиз. Сиздер менен түзүлгөн азыркы жагдайга, албетте, Беларус тарап жоопкердүү болот. Анткени «Газпром», Орусия, толугу менен Беларустун суранычтарын эске алган болчубуз, - деди Алексей Миллер, «Газпромдун» жетекчиси.

Орусиялык монополист компаниянын расмий өкүлү Сергей Куприяновдун айтымында, компания Беларуска келерки жылы газды 200 доллардан эмес, 130 доллардан сатканга макул болгон. Анын бир бөлүгүн акчалай, дагы бир бөлүгүн «Белтрансгаздын» акциялары менен төлөгөнгө болоорун айткан эле. «Белтрансгазды» Орусия өзү баалаган 3,3 млрд.доллар эмес, 5 млрд.долларга баалаганга да макул болду.

Бирок, беларустук делегация баары бир орус газын Орусиядагы ички баа менен гана ала турганын айтып туруп алган.

Азырынча Минск орус газынын ар бир миң куб.метри үчүн 40 АКШ долларынын тегерегинде акы төлөйт. Беларустуктар ушул бааны келерки жылга да сакталса деп турушат. Бирок Москва буга каршы.

«Газпром» азыр жыл этегинде бир эле Беларус менен эмес, Грузия, Молдова менен да жаңы келишимдерге жетишти. Аларга ылайык, келерки жылы Грузия орус газынын ар бир миң куб.метрин 235 доллардан, ал эми Молдова 170 доллардан сатып алышат.

Азербайжанга да газды 235 доллардан алуу сунуш кылынган эле. Бирок Бакы буга каршылыгын билдирип жатат.

Ошентип, беш күндөн кийин Беларус менен Орусия ортосунда азыр иштеп жаткан келишимдин мөөнөтү аяктайт. Беларусиялыктар былтыр украиналыктар тарткан азапты кайра жашап өтүшү деле ажеп эмес.

- Беларус келерки жылы орусиялык газды Смоленск облусу алып жаткан баадан кымбат албай турганын дагы кайталады. Буга, албетте, негиз жок. Биз соңку бир топ жылдан бери КМШдагы баардык мамлекеттер менен базар баасы боюнча кызматташууга өтүп жатабыз жана бул Беларуска да тиешелүү. Анын үстүнө «Газпром» Беларуска өтө ыңгайлуу шарттарды сунуш кылып жатат. Биз: «Макул, Беларус баанын жарымын акчалай, калганын «Белтрансгаздын» акциялары менен төлөсүн», - деп жатабыз. Минск бүгүн жоопкерсиз позицияны карманууда жана ал Беларустун энергокоопсуздугуна коркунуч келтирет, - деген эле дүйшөмбүдө «Газпромдун» расмий өкүлү Сергей Куприянов.

Мунун баары 2006-жылдын 1-январында болгон окуяларды эске салат. Ал учурда «Газпром» Украинага газ берүүнү токтотуп, анын айынан европалык бир топ мамлекеттер орус газын ала албай калышкан.

Бирок, «Коммерсант» басылмасынын кабарына караганда, «Бул жолу «Газпром» алдыда күтүлүп жаткан окуяларга жакшы эле даярданды». Бул дегени эгер Беларуска газ жөнөтүлбөй калса, анын айынан Калининград облусу, Литва жана Польша жапа тартпайт. Анткени аларга жетиштүү газ алдын ала эле жөнөтүлгөн.

-“Шелл” компаниясы экологиялык зыян келтирүүлөр үчүн миллиарддаган доллар айып салынат деп айлана-чөйрөнү коргоо жаатындагы бийликтер тарабынан күнөөлөнгөн. Сиздин оюнузча ушундай айыптоодо кандайдыр бир чындык барбы же долбоор өтө кирешелүү болгон үчүн жасалган иш-аракеттерби?

- Биз көптөгөн жылдардан бери өкмөттүк эмес уюмдардан экологиялык көйгөйлөр тууралуу угуп келе жатабыз. Ошондуктан биздин долбоорду байкап тургандар экологиялык проблемалар тууралуу жакшы кабардар. Орусия акыркы убакытка чейин аларга көңүл бурбай келеткан. Долбоордун баасы көтөрүлгөнү белгилүү болгондо, көптөн бери бул долбоордон акчалай пайда көрбөгөн Орусиянын туруму заматта өзгөрдү. Бул чындыгында Сахалин-2 нин өнөктөрү үчүн негизги көйгөй болгон.

- Эмне себептен долбоордун баасы 10 миллиард доллардан 22 миллиардга көтөрүлгөнү Москва үчүн түшүнүксүз болгонун түшүндүрүп бере аласызбы? Бул “Сахалин-2 ден” пайда Москва ойлогондон алда канча кечирээк түшөөрүн билдиреби?

- Продукцияны бөлүү келишими абдан эскирип калган сыяктанат, ал жерде өкмөт чыгашалардын баарын кайтарып бермейинче эчтеке албайт. Продукцияны бөлүү келишиминин бул жоболору бүгүн колдонулбайт. Башкача айтканда, долбоордун баасы кымбаттай турган болсо, анда чыгымдар өнөктөштөр менен мамалекеттин ортосунда тең бөлүнөт. Бул келишимге ылайык, долбоорго жумшалган чыгымдарга карабастан, ошол чыгымдар төлөнмөйүн, мамлекет эч кандай киреше албайт. Менини оюмча андай болбош керек.

- Сиздин пикириңизде hасмий кремль «Шелл» компаниясы менен иш жүргүзүүдө тартип буздубу? Бул Кремлдин энергия секторунда көзөмөлдү калыбына келтирүү аракеттеринин бир мисалы экендигине макулсузбу?

- Антип айтсак, Орусия өзүнүн территориясындагы негизги энергия долбоолорун өз көзөмөлүнө алууга умтулат. Дагы бир, биз эч качан жооп таба албай турган суроо - долбоордун өтө кымбат баасы болбогондо, Сахалин-2 долбоору ушундай тагдырга туш болот беле? Мунун жообун эч качан билбейбиз.

- Бул окуя айрыкча энергия жаатында башка чет өлкөлүк инвесторлорго кандай таасирин тийгизиши мүмкүн?

- Мен ойлом, бул сестенүүнү жаратат. Бирок менин оюмча, эгерде сиз чет өлкөлөк компанияга «долбоордун капиталы эки эсе кымбаттаганы сиз үчүн көйгөйлүү болобу?» деп сурасаныз, албетте, оң жооп аласыз. Бирок эгерде сиз ийгиликтүү болсоңуз жана сизге күчтүү орусиялык өнөктөш керек болсо, сиз долбоордон 30 же 40 пайыздан ашуун үлүш алууга умтулбай турганыңызды инвесторлор билишет.