Экономика

Кыргызстан менен Өзбекстандын эксперттери мурда талаштуу болуп келген гидроэнергетикалык долбоорлорду биргеликте ишке ашыруу боюнча эки мамлекеттин ортосундагы жетишилген макулдашуу боюнча түрдүү пикирлерин айтышууда.

Буга чейин Кыргыз Республикасынын президенти Садыр Жапаров 15-мартта “Камбар-Ата-1” ГЭСин Өзбекстан менен бирге куруу макулдашылганын айткан. Өзбекстандын Энергетика министрлиги ушундай эле мазмундагы билдирүүсүн жарыялаган.

Кыргызстандагы “Камбар-Ата-1” ГЭСин долбоорлоо мындан 40 жыл мурун Ташкентте башталган.

Орусия соңку жылдары бул курулушка катышуу ниетин билдирип, бирок тараптардын пикир келишпестигинен долбоорду ишке ашыруу токтоп турат.

Өзбек эскперттери “Камбар-Ата-1” ГЭСинин курулуш долбооруна оптимизм менен карап турган чакта, ага карата кыргыз эксперттеринин мамилеси андай эмес. Ал эми айрым саясатчылар мындай кызматташтыкка караманча каршы экенин жашырышпайт.

Ташкент сапарынан кийинки президенттин билдирүүсү

“Биз “Камбар-Ата-1” ГЭСин Өзбекстан менен биргеликте куруу тууралуу келишим түздүк. Жумуштар ошол эле күнү башталды. Кудай буюрса, “Камбар-Ата-1” ГЭСинин курулушун 3 жылда бүтүрүүнү максат кылабыз. Долбоор толугу менен ишке ашырылат. Биз аны 30 жылдан бери кура албай келдик. Азыр аны 3 жылда бүтүрүүнү пландаштырып жатабыз”, – деди президент Садыр Жапаров 15-мартта “Азаттыкка” курган маегинде.

16-мартта Өзбекстандын Энергетика министрлиги ушундай эле мүнөздөгү инвестициялык кызматташтык тууралуу билдирүү жасады:

“Кыргыз Республикасынын президенти Садыр Жапаровдун 11-12-март күндөрү Өзбекстанга жасаган мамлекеттик сапарында мындан аркы эки тараптуу кызматташтыкты өнүктүрүү тууралуу макулдашууга жетишилди. Анын ичинде Кыргызстандагы “Камбар-Ата-1” ГЭСин биргеликте куруу тууралуу инвестициялык долбоор да бар.”

Дагы караңыз

ГЭС долбоору: Бишкек эми Ташкент менен макулдашты

Жапаровдун Ташкенттеги мамлекеттик сапарынын жыйынтыктары боюнча биргелешкен маалымат жыйынында өзбек президенти Шавкат Мирзиёев “суу-энергетикалык кызматташтык боюнча биринчи жолу меморандум эмес, макулдашууга жетиштик” деп билдирип, бирок ал келишим “Камбар-Ата-1” ГЭСинин курулушуна байланыштуу экенин айткан эмес.

Кызматташтыктын планы жайында даяр болот

Кыргызстандын президентинин Өзбекстанга жасаган визити учурунда кол коюлган 22 документтин экөө энергетикага тиешелүү. Бирок ушул күнгө чейин аталган документтердин мазмуну белгисиз болуп, анда ГЭС курулушу тууралуу келишим түзүлгөнү айтылган эмес эле.

Өзбекстандын Энергетика министрлигинин маалыматы боюнча, 13-мартта Бишкек шаарында (Жапаровдун Өзбекстанга визитинен кийин) эки тараптын энергетика министрлеринин жетекчилиги астында жумушчу топтордун жолугушуусу болгон. Анын жүрүшүндө тараптар “Камбар-Ата-1” инвестициялык долбоорун ишке ашыруу жана “Түндүк Сох” жер астындагы жаратылыш газын сактоочу жай боюнча кыргыз тарап менен кызматташуунун шарттарын талкуулашкан.

Дагы караңыз

Чех компаниясы Жогорку Нарын каскадын курат

Кыргызстандын Энергетика жана өнөр-жай министрлигинин маалымат катчысы Азамат Курамаев Өзбекстан аталган долбоорго кандайча катышары белгисиз экенин айткан:

«Эми эки тараптуу координациялык кеңеш түзүлүп, алар июнь айына чейин өздөрүнүн сунуштарын беришет. Кызматташуунун форматы кандай болот, инвестиция кандай тартылат, ортодогу акциялар кандай бөлүнөт, Өзбекстандын катышуусу кандай болот? Ушулар боюнча сунуштарды иштеп чыгышат. Сунуштар даяр болгондон кийин өкмөт аралык комиссия атайын токтом чыгарат. Ошол токтомдун негизинде долбоор бекитилет. Азырынча Өзбекстан тарап «Камбар-Ата-1» долбооруна кандайча катыша турганы боюнча так маалымат жок».

Эки мамлекеттин эксперттеринин пикириндеги ажырым

Өзбекстанды Ислам Каримов башкарып турган кезде расмий Ташкент Кыргызстандагы «Камбар-Ата-1» ГЭСин курууга каршы чыгып келгени белгилүү. Ташкенттин позициясы бийлик башына 2016-жылы Шавкат Мирзиёев келгенден кийин өзгөргөн.

“Өзбекнефтегаздын” мурдагы башчысы, энергетика боюнча эксперт Анвармирзо Хусаиновдун айтымында, кызматташтык шарттары Өзбекстан “Камбар-Ата-1” долбооруна кошулганга чейин так аныкталышы керек:

“Өзбекстан менен Кыргызстандын бул долбоорго биргеликте катышуусу мыйзам тарабынан бекемделиши кажет. Бул үчүн “Камбар-Ата-1” ГЭСинин курулушу жана аны узак мөөнөткө башкаруу тууралуу мыйзам кабыл алууга туура келет. Анткени, бул курулуш долбоору жана ага салынган инвестиция кийинки келген бийликтердин жана саясий кырдаалдын курмандыгы болбоого тийиш. Анда бардык шарттар камтылып, мисалы, ГЭС 50 жыл бирдей принциптер менен иштей турганы, инвестиция өзүн актамайынча Өзбекстан андан өндүрүлгөн электр энергиясы үчүн төлөбөшү керектиги жана андан кийин анын аныкталган баасы узак мөөнөткө чейин өзгөрбөөгө тийиш экенин тараптар макулдашып алганы дурус.”

Өзбек эскперти “”Камбар-Ата-1” ГЭСи Ташкентке дагы, Бишкекке дагы бирдей пайдалуу долбоор экенин жана ага жетиштүү инвестиция табыларын айтты:

“Бул макулдашуу абдан маанилүү жана келечектүү деп эсептейм. Мен өкмөттө иштеп жаткан учурда Кыргызстанда көп жолу болгом. Андагы абалды жакшы билем. Өзбекстандын кызыкчылыгы үчүн анын бул долбоорго катышуусу абдан маанилүү жана пайдалуу. Биринчиден, бул долбоор өтө деле чоң эмес. Менимче, долбоордун баасы 3-3,5 млрд доллларга барабар. Бул инвестициялык долбоор. Ал жөн эле желип кете турган долбоор эмес. Инвестиция экологиялык таза жана арзан баадагы электр энергиясын Өзбекстанга берүүнүн эсебинен кайтарылат. Бул деген Өзбекстан үчүн ири жана жаңы энергия булагын жаратат.”

Дагы караңыз

Мирзиёев: Камбар-Ата ГЭСин чогуу курабыз

Ошол эле кезде кыргыз лидери Садыр Жапаров “Камбар-Ата-1” ГЭСин Өзбекстан менен биргеликте үч жылда куруп бүтүрүүнү пландаштырууда. Жергиликтүү эксперттер болсо бул идеяга ишенишпейт. Ал эми айрым саясатчылар муну Кыргызстан үчүн зыяндуу долбоор деп эсептешет.

Кыргызстандык энергетик Мырзатай Султаналиевдин айтымында, Өзбекстандын “Камбар-Ата-1” ГЭСинин курулушуна катышуусу расмий Ташкент үчүн пайдалуу. Анткени, Токтогул суу сактагычындагы суунун деңгээли ылдый түшүп кетсе, суунун таңкыстыгын “Камбар-Ата” суу сактагычы аркылуу толуктаганга мүмкүнчүлүк түзүлөт. Башкача айтканда, Өзбекстан суу көйгөйүн өзү чечкенге жол ачылат. Өзбек эскперти Анвармирзо Хусаинов дагы ушундай пикирди карманат. Бирок кыргыз эксперти Мырзатай Султаналиевдин айтымында, бул ГЭСти курууга Кыргызстан менен Өзбекстандын чамасы жетпейт:

Дагы караңыз

Кыргызстанда чоң ГЭСтерди куруу зарылбы?

“Менин көз карашымда Кыргызстан Өзбекстан менен биргеликте куруп, бүтүрө албайт. Кандай болгондо дагы башка өлкөлөрдөн компанияларды тартууга туура келет. Анткени, мындай ири курулушка каражат табуу оңой-олтоң иш эмес. Ошол эле кезде аны 3 жылда бүтүрө коюу деген бул - фантастика. Бул ГЭСти үч жылда эч ким куруп бүтүрө албайт. Кеминде 10-15 жыл керек болот.”

Мурдагы президент Алмазбек Атамбаевдин тушунда “Камбар-Ата-1” ГЭСин куруу боюнча Өзбекстан менен сүйлөшүү жүргөн маалда аны айрым саясатчылар кескин сындап чыгышкан. Алардын арасында «Ата Мекен» партиясынын лидери Өмүрбек Текебаев да бар.

Ал президент Садыр Жапаровдун “Азаттыкка” курган маегинен кийин партиянын "Facebook" баракчасына мурдагы билдирүүсүн кайра жарыялады:

“Бул жаңылыш жол. Биринчиден, биздин сууга көз арткан, суудан көз каранды болгон өлкөнү биздин сууну көзөмөлдөп башкарууга жакын жолотпошубуз керек. Экинчиден, Өзбекстан биздин түгөнгүс ресурсубузду бекер алып жатат. Кыргызстан ГЭСтерди куруш үчүн биргелешкен ишканага өзүнүн географиялык орду менен, Кудай берген түгөнбөгөн гидроресурсу менен кирет. Өзбекстан эмнеси менен кирет? Эч нерсеси менен кирбейт, бекер кирет. Демек, биздин үлүшүбүз баа жеткис. Анан ошол ишкана 5-10-млрд. доллар карыз алып, ГЭСтерди куруп, андан чыккан электр энергиясын сатып, түшкөн акчанын эсебинен карыздан кутулат экен. Өзүбүздүн топубузду өзүбүзгө кийгизип, биздин ресурстан түшкөн акчанын эсебинен карыздардан кутулгандан кийин, ГЭСтердин жарымы биздики, жарымы Өзбекстандыкы болуп калат. Бул кандай улуттук саясат болсун?! Бул улуттук кызыкчылыкты коргоо эмес, тескерисинче, улуттук кызыкчылыкты сатуу, чыккынчылык болот.”

Жаңы президенттин жаңыча ыкмасы

Өзбекстандын биринчи президенти Ислам Каримов коңшулар тарабынан жаңы ГЭСтердин курулушуна каршы чыгып келген. Анда Казакстан дагы Ташкенттин позициясын колдогон. Мисалы, 2012-жылы Казакстандын премьер-министринин орун басары Крымбек Кушербаев Кыргызстандагы “Камбар-Ата” ГЭСтеринин курулушу боюнча анын өлкөсү менен Өзбекстандын туруму бирдей экенин айткан. Долбоор БУУнун конвенциясынын негизинде жана эл аралык тажрыйбаны эске алуу менен ишке ашышы мүмкүн экенин кошумчалаган.

Ошентип, азыр Өзбекстан аталган ГЭСти Кыргызстан менен бирге курууну мерчемдеп отурат. Мындай өзгөрүүгө өзбек эксперти Анвармирзо Хусаинов төмөндөгүдөй комментарий берди:

"Ислам Каримовдун саясаты өлкөнүн чек араларын жаап, биздин адамдарды жабык стаканга батырып салган. Ал Өзбекстанда өзүнө жетиштүүлүк саясатын жүргүзгөн. Бул 21-кылымдын экономикалык ой жүгүртүүсү эмес. Эң эле туура экономикалык көз караш, мамлекеттер менен элдердин ортосунда бекем байланыштарды орнотууда. Эки тараптуу кызыкчылыкка негизделген масштабдуу долбоорлорду биргеликте ишке ашыруу зарыл".

Инвестицияларды илгерилетүү жана коргоо агенттигинин жетекчиси Алмамбет Шыкмаматов “Азаттык” радиосуна аталган ГЭСти курууга Өзбекстандын катышуусу тууралуу мындай пикирин билдирди:

“Башкаруу, өндүрүлгөн энергия өзүбүздө болот. Менчик биздики болот. Алар болгону капитал гана салат. Чынын айтсам, Кыргызстанда мүмкүнчүлүк жок. Сөзсүз инвестор керек. Өзүбүз салабыз десек, ал - утопия. Дагы 10 жыл күтүш керек ”.

Дагы караңыз

“РусГидро” кыргыз өкмөтүн сотко берерин жар салды

2012-жылы Кыргызстан менен Орусия «Камбар-Ата-1» жана Жогорку Нарын каскадындагы төрт ГЭСти куруу тууралуу макулдашкан. Ага ылайык долбоорду орусиялык «РусГидро» компаниясы ишке ашырмак. Бирок бул боюнча иш үзгүлтүккө учурап, 2016-жылы Кыргызстан бул макулдашуудан бир тараптуу чыгып кеткен болчу.

Дүйнөлүк банктын Кыргызстандагы өкүлчүлүгүнүн башчысы Навид Хасан Накви «Азаттык» радиосуна берген интервьюсунда былтыр коронавирус убагында Кыргызстанга берилген жардам, алардын бөлүштүрүлүшү, экономиканын абалы, жакырчылыктын деңгээли боюнча суроолорго жооп берди.

- «Азаттык» радиосуна «Дүйнөлүк банк Кыргызстанга 17-19 млн. доллар жардам берүүнү сунуштаса өкмөт документ даярдоо иштерин кечеңдетип, каражатты ала албай жатыптыр» деген маалымат келип түштү. Муну «октябрь окуялары» козгогон саясий кризистер менен да байланыштырып жаткандар бар. Бул маалыматтын канчалык чындыгы бар? Кайсы долбоорлор жөнүндө сөз болуп жатат жана алардын статусу азыр кандай?

- 2020-жылдын июнунда Кыргыз Республикасынын Каржы министрлиги COVID-19 апаатынан улам жергиликтүү жамааттарды колдоо үчүн деп Айыл инвестициясынын үчүнчү долбоорун (АИД-3) каржылоого кошумча каражат бөлүү өтүнүчү менен Дүйнөлүк банкка кайрылган. 17 миллион доллар өлчөмүндөгү кошумча каржылоо долбоору Дүйнөлүк банктын директорлор кеӊешинде 2020-жылдын 28-сентябрында жактырылган. Аталган долбоорго Кыргыз Республикасынын өкмөтү 2021-жылдын 4-мартында кол койду, 2021-жылдын 30-июнуна чейин Жогорку Кеӊеш тарабынан ратификациядан өтөт деген үмүт бар.

- Түздөн-түз COVID-19 вирусу менен күрөшүү үчүн Дүйнөлүк банк Кыргызстанга 2020-жылы канча сумма жардам берди? Анын канчасы насыя, канчасы грант катары берилди?

- COVID-19 апаатына каршы туруу үчүн Дүйнөлүк банк Кыргыз Республикасына тез жардам катары 22,15 млн долларды саламаттык сактоо тармагынын ыкчам керектөөлөрүнө жумшасын деп бөлгөн.

9 млн. доллар:

• «Кыргызстанда туруктуулукту жогорулатуу» долбоорунун алкагында «Өзгөчө кырдаалдардын кесепеттерин жоюуга жумшалчу күтүүсүз чыгымдар» компонентине.

12,15 млн. доллар:

• COVID-19 менен күрөшүү максатындагы ыкчам каржылоо механизмдери алкагында бөлүнгөн.

1 млн. доллар өлчөмүндөгү грант:

• Пандемия менен күрөш боюнча Ыкчам көмөк көрсөтүү фондунун гранты.

2021-жылдын март айына карата Кыргыз Республикасына жеткирилген каражаттар (жалпы суммасы $12 307 332). Аларга төмөнкүлөр кирет:

• Медициналык багыттагы чакан предметтер жана дезинфекция каражаттары - 68 130 доллар.
• Медициналык чакан жабдуулар (электрокардиографтар, ларингоскоптор, ингаляторлор жана башкалар.) - 396 560 доллар.
• Лабораториялык реактивдер, пайдаланылуучу материалдар, ошондой эле, ПЧР-тесттер үчүн - 769 589 доллар.
• Жекече коргонуу каражаттары (ЖКК- СИЗ) - 1 656 303 доллар.
• Дары-дармектер - 2 567 890 доллар.
• 266 оорукана койкасы - 83 948 доллар.
• 40 автоунаа - 582 917 доллар.
• 84 медициналык калдыктарды кайра иштетүүчү жана дезинфекциялоочу жабдыктар - 823 144 доллар.
• 27 диагностикалык жабдуулар - 931 083 доллар.
• 26 “тез жардам” машиналары - 1 529 800 доллар.
• 342 комплект дем алууну жакшыртуучу жабдуулар - 2 897 968 доллар.

Мындан тышкары Дүйнөлүк банк калктын жакыр жана аялуу катмарына колдоо корсөтүүгө, ошондой эле, орто жана чакан бизнес ишканаларына 138 миллион доллар бөлдү.

Буга мына булар кирет: «Микро, чакан жана орто ишканаларга ыкчам көмөк көрсөтүү» долбооруна (50 миллион доллар); «Социалдык коргоо системасына жана өзгөчө кырдаалдар учурунда жасалчу иш-аракеттер планы» долбооруна (50 миллион доллар); COVID-19 маалында CASA-1000 жергиликтүү жамааттарды колдоо долбоорун кошумча каржылоого (21 миллион доллар); ошондой эле, Айыл инвестициясы үчүнчү долбоорун кошумча каржылоого (17 миллион доллар).

Дагы караңыз

Кыргызстандын карызы 5 млрд. долларга жакындады

Дүйнөлүк банк Кыргыз Республикасына каражаттарды өзгөчө шарттар менен берет: 50 пайызы –грант катары, 50 пайызы – өзгөчө жеңилдиктеги кредиттер (38 жылдык мөөнөт менен, төлөмдөрдү 6 жылдан кийин берүү шартында, кредитти кайтарууга 0,75%).

- Былтыр коронавирус илдетинин жайылышына байланыштуу Дүйнөлүк банк 3 долбоордун алкагында кыргыз экономикасын колдоо үчүн жалпы көлөмү 121 млн. доллар насыя берээрин маалымдаган эле. Бул долбоорлордун тагдыры кандай болду?

-2020-жылы Дүйнөлүк банк пандемиянын ишканаларга тийгизген экономикалык зыяндарын жок кылуу жана калктын жакыр жана аялуу катмарына жардам көрсөтүү максатындагы долбоорлорго 138 миллион доллар бөлгөн. Үч долбоор тең – «Микро, чакан жана орто ишканаларга ыкчам көмөк көрсөтүү» долбооруна (50 млн. доллар); «Социалдык коргоо системасына жана өзгөчө кырдаалдар учурунда жасалчу иш-аракеттер планы» долбооруна (50 млн. доллар); COVID-19 маалында CASA-1000 жергиликтүү жамааттарды колдоо долбоорун кошумча каржылоого (21 млн. доллар); ошондой эле, Айыл инвестициясы үчүнчү долбоорун кошумча каржылоого (17 млн. доллар) ишке киргизилгени турат. Ал эми (COVID-19 апааты учурунда) «CASA-1000 жергиликтүү жамааттарды колдоо» долбоорун кошумча каржылоо (21 млн. доллар) долбоору башталып, ал АРИС тарабынан ишке ашырылууда.

Дагы караңыз

Карыз үстүнө карыз алган Кыргызстан

- Ушул эле жардамдарга байланыштуу кошумча суроо. Аз күн мурда Кыргызстандын Башкы прокуратурасы Саламаттык сактоо министрлигинин мурдагы жетекчилиги Дүйнөлүк банк берген жардамдын эсебинен, былтыр апрелде опинавир/ритонавир (калидавирдин аналогу) дарыларын мыйзамсыз сатып алганын маалымдады. Дүйнөлүк банк аталган препараттарды сатып алуучу дарылардын тизмесинен чыгарып салган экен. Бул иш боюнча кандай комментарий бере аласыздар?

- Ал жабдуулар Дүйнөлүк банк тарабынан бөлүнгөн каражаттарга сатылып алынган эмес.

- Дүйнөлүк банк өзү бөлгөн акчанын максаттуу пайдаланылышына көзөмөл кылып турабы?

- Келишим беренелери боюнча Дүйнөлүк банк «келип түшкөн кредиттердин баарысы белгиленген максаттарга гана пайдаланышын, кредит максаттуу пайдаланышын камсыз кылуу боюнча чараларды көрүүгө милдеттүү, саясий же башка жагдайларга карабай, экономикалык эмес мүнөздөгү көз карашка же башка таасирлерге байланбай, бөлүнгөн каражаттардын натыйжалуу жана үнөмдүү пайдаланышына жетишүүсүн камсыз кылышы керек». Мына ушул талаптарга жана башка колдонулчу эрежелерге ылайык Дүйнөлүк банк карыз алуучунун инвестициялык долбоорлор боюнча сатып алууларынын Жобосун кабыл алган, анда Дүйнөлүк банк толугу менен же жарым-жартылай төлөй турган иштер, товарларды сатып алуу, ага кеңеш берүү же андайы жок кызмат көрсөтүү жөнгө салынган. Мындан тышкары аткаруучу агенттиктер Дүйнөлүк банкка каржылык отчетторун дайыма тапшырып турушат, анда жумшалган каражаттар, чыгымдардын категориялары менен компонеттери тууралуу так маалыматтар көрсөтүлөт. Мындан тышкары аткаруучу агенттиктер ырастоочу документтердин баарын сактап, аларды Дүйнөлүк банктын каржылык башкаруу же аудитордук фирмасынын (Банк үчүн өтүмдүү) адистеринин суроосу боюнча долбоорду ишке ашыруу маалында көрсөтүүгө милдеттүү.

Дагы караңыз

Жапаров тышкы карыздын кесепетин эскертти

- Негизи эле эл аралык уюмдардан жана финансылык институттардан берилген гранттарга жана насыяларга байланыштуу коомчулукта көп суроолор бар. Маселен, берилген каражаттардын басымдуу бөлүгү эксперттерге, консультацияга жана уюштуруу иштерине иштетилип, чыныгы аткарыла турган ишке акча абдан аз жетип калары сындалып келет. Дүйнөлүк банктын долбоорлорунда каражаттын кеминде 15%ы кеңеш берүүчү кызматтарга кетип калат, деген аргументтер бар. Буга кандай түшүндүрмө бере аласыздар?

- Сатып алуулардын категориялары арасында, айталы, товарлар менен иштерди, кеңеш берүү же башка кызмат көрсөтүүлөр боюнча каражаттарды бөлүштүрүүдө милдеттүү көрсөтмөлөр же босоголук чектер коюлган эмес. Иш жүзүндө карыз алуучу, башкача айтканда, Кыргыз Республикасынын өкмөтү долбоорду даярдоо учурунда сатып алуу планын даярдоо жоопкерчилигин өзүнө алат. Ал эми Дүйнөлүк банк сатып алуу планына кредит берүү боюнча сүйлөшүүлөр аяктай электе маселени карап, макулдугун берет. Андан ары сүйлөшүүлөр маалында Дүйнөлүк банк тарабынан жактырылган сатып алуу планы келишимге тиркелет, ошентип ал аткарууга милдеттүү болгон юридикалык документке айланат.

Дагы караңыз

Бишкектин дабышы. Кытайдын карызы

Эгер сатып алуулар планына өзгөртүүлөр кирип калса карыз алуучу ал версияны Банкка карап чыгууга жана бекитүүгө жиберет. Сатып алуулар планы жана анын өзгөртүүлөрү Дүйнөлүк банктын сырткы веб-сайтына жайгаштырылат.

- Эми башка темаларга өтөлү. Дүйнөлүк банк 2020-жылдын жай айларындагы билдирүүлөрүндө «COVID-19 вирусу Кыргызстанда жакырларды 600 миң адамга көбөйтүшү мүмкүн», деген тынчсыздануусун ачыктаган эле. Сиздердин эсебиңиздердеби - жыл жыйынтыгында бул кооптоонуу канчалык ырасталды? Кыргызстанда жакырчылык арбыдыбы?

- COVID-19 апааты калктын эмгек кирешелерине терс таасирин тийгизди, жакырчылыкты азайтуунун негизги факторлорунун бири - эмгек кирешеси эмеспи. Инфляциянын айынан калктын сатып алуу жөндөмдүлүгү азайып, ансыз да кыйналып жашап жаткан калктын абалын пандемия оорлотту, кесепет күчөп, жашоо-турмуш кыйындады. Маалыматтар боюнча Кыргыз Республикасында жакырчылык деңгээли 2020-жылы мурдагы 2019-жылга салыштырмалуу (улуттук маалымат) 20,1% көбөйгөн, анын натыйжасында жакырчылыкка дагы 700 миң киши кошулган – бул болсо калкынын саны 6,6 миллионду түзгөн өлкө үчүн өтөле чоң сан.

Дагы караңыз

Кыргызстан экономикалык оор жылдан чыкты

- Дүйнөлүк банк былтыр коронавирус пандемиясы башталгандан кийинки талдоосунда Кыргызстандын ички дүң өнүмү (ИДӨ - ВВП) 2,8%-4,4% төмөндөйт деп болжогон эле. Жыл соңунда экономика 8,6% артка кетти. 2021-жылдын алгачкы айларында болсо 7,6% түштү. Дүйнөлүк банк быйыл кыргыз экономикасына кандай болжол берип жатат?

- Болжолдорго караганда 2021-жылы реалдуу ИДП 3,8% жогорулайт, бул - кызмат көрсөтүү жана курулуш тармагындагы активдүүлүктүн эсебинен камсыз кылынат. Ал эми бюджетин таңкыстыгы ИДПга карата 3,9% кыскарат. 2022–2023-жылдары өнүгүү орточо эсеп менен 4–4.5% чыгышы болжолдонууда, бул эми апаат жок болуп, саясий туруктуулук орносо жана сырткы шарттар жакшырса ишке ашчу болжол. Сомдун алмашуу курсу турукташса инфляция 5,4% түшүшү ыктымал, ал эми орточо жылдык перпективада бюджет таңкыстыгы ИДПга карата 3% түшөт. Экономика пандемияга чейинки өз калыбына 2023-жылга чейин жете албайт.